මහා බ්‍රිතාන්‍ය හෙලි කල කපිලවස්තු ධාතු මගඩිය

මේ දිනවල  1898 Alexander Cunningham විසින් සොයාගත් පිප්‍රහ්වා  කපිලවස්තු  සර්වඥ  ධාතු බවට ලංකාවේ මාධ්‍යය ඔස්සේ පතුරුවා හරිමින් සර්වඥ ධාතු පෙන්වනු  ලැබේ. Alexander Cunningham කිසිම  දිනක  සර්වඥ  ධාතු සොයා ගත් බවට මහා බ්‍රිතාන්‍යයේ කිසිම පුරාවිද්‍යා පොතක හෝ Cunningham ගේ  ජීවිත කතාව ගැන ලියවුනු කිසිම පොතක සදහන් කරන්නේ නැත. Cunningham බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයෙකි.  Cunningham සර්වඥ ධාතු සොයාගත් බව මහා බ්‍රිතාන්‍ය වත් දන්නේ නැත. ඔහු සොයා ගත් දෙය ගැන නොදන්නා අභිරසක් බ්‍රිතාන්‍යට නැත.  ඔහු  සාංචිය කැනීම් බිම  අසල  සරිපුත්තස  සහ  මහමොගලන්ස   නමින්  ලියවුනු  ඇට  කැබලි  සහිත  මංජුසා  2 ක් සොයා  ගත්  අතර  ඒවා  සැරියුත්  මුගලන්  රහතන්  වහන්සේලාගේ  බව  විස්වාස  කළේය.  මීට අමතරව ඔහු සාංචි වල සිට කි.මී 10ක් ඈතින්  තිබී මෙම රහතන්වහන්සේලාගේ තවත් ධාතු සොයා ගත් බව දැක්වේ. සාරිපුත්තස ලියා තිබුණු මංජුසාවේ අගලකට වඩා කෙටි වූ එක්‌ අස්ථි කැබැල්ලක්ද, මහමොගලන්ස   ලිවූ මංජුසාවේ අගල් භාගයකට වඩා කුඩාවූ අස්ථි කැබලි 2 කක් ද වීය.මේ පිළිබද විස්තරයක්  ඔහු ගේ Bhilsa Topes පොතේ ඇත්තේය. Alexander Cunningham මියයන්නේ  1893 නොවැම්බර්  මාසයේය.  1893 මියගිය කෙනෙකු 1898  දී  ධාතු  සොයාගන්නේ  කෙලෙසද? එසේ නම් Cunningham ගේ අවතාරය  විය  යුතුය. එහෙත් මේ  දිනවල ලංකාවට ඒවා ඇත්තේ 1970 ගණන් වල K. M. Srivastava නම් ඉන්දියානු ජාතිකයකු සොයා ගත් දැනට ඉන්දියාවේ දිල්ලි කෞතුකාගාරයේ තබා ඇති ධාතු බව ඉන්දියාවේ 20/08/2012 දින පළවූ The Hindu පුවත් පත සනාත කර තිබේ.   ඉන්දියාවේ 1898 දී  සොයාගත් සර්වඥ ධාතු  තිබු පෙට්ටිය කල්කටා කෞතුකාගාරයේ අද පවතී. මෙහි වූ ධාතු බෞද්ධ රටවල් වෙත එම යුගයේ බෙදා දෙන ලදී.          

කපිලවස්තුවෙන්  සර්වඥ ධාතු සොයාගත් බවට අවස්ථා 3 කදී නිවේදනයවේ. 1898 දී සගරවා වලින් Alois Fuhrer ද.   පිප්‍රහ්වා  වලින්  එම  අවුරුද්දේ  එම  මාසයේම   W.CPeppe  විසින්ද  1972  දී Sirinivasta   විසින්  නැවත පිප්‍රහ්වා   වලින්ද   යන    අවස්ථා තුනය,  මේ අවස්ථා සම්බන්දයෙන් බ්‍රිතාන්‍ය විසින් හෙළිදරව් කරන ලද දෑ මෙසේ දක්වමි.

පහත සදහන්  ලිපිය සැකසෙන්නේ මහත් ආන්දෝලනයට ලක්වුණු පිප්‍රහ්වා කපිලවස්තු සර්වඥ ධාතු ගැන 2006 වසරේ දී  එංගලන්තයේ Harewood House හි ''clear the air'' නමැති සම්මන්ත්‍රණයේදී  ඉදිරිපත් වුණු වාර්තා සහ www.piprahwa.org.uk ඇසුරිනි. 
 
1898 ජනවාරියේදී ඊසානදිග Basti දිස්ත්‍රික්කයේ   Birdpur Estate හි පාලකවරයා  වන W . C, Peppe මහතා නිවේදනයක් නිකුත් කරන්නේ ආභරණ සහ ධාතු  සහිත මංජුසා  පිප්‍රහ්වා අසල ස්තුපයක තිබී සොයාගත් බවකි. මෙහි දී සොයාගත් එක් මංජුසාවක ලිපියක් කොටා ඇති අතර එම ලිපියේ දැක්වෙන්නේ සර්වඥ ධාතු බවය. එමෙන්ම මෙම ලිපියේ බුදුන්වහන්සේගේ ශාක්‍ය වංශික  නෑයන් ගැන සඳහන් වන බැවින් කපිලවස්තුවේ බුදු හිමිගේ නෑයන් විසින් බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් පසු කරවන්නට ඇති බවට විශ්වාස කරන ලදී. ඉන් පසු වසරේ 1899 දී ඉන්දියාව පාලනය කල  බ්‍රිතාන්‍ය රජය මගින් මේවා සියම් රජට ලබාදුන් බවත් සියම්  රජ විසින් ඉන් කොටසක් බුරුමයේ සහ ලංකාවේ සන්ඝයාවහසේලාට  ප්‍රධානය කරන ලදී.  

මෙම  සර්වඥ  ධාතුන්  සොයා ගැනීම ගැන  අනාවරණය කරන්නේ 1898  ජනවාරි  20 වන  දින  අතර  එයට  පෙර  සර්වඥ  ධාතු  සොයා  නොතිබුණි.  

  මෙම  කාලයේදී   ලුම්බිණි  සෙල්ලිපිය  සහ  එම  පුද  බිම  සොයා  ගත්  Anton  Alois Fuhrer ඉන්දු  නේපාල්  බෝඩරයේ සිට  සැතපුම්  කිහිපයක්  එහායින්   වූ  සගරවා වල  කැනීම්   කටයුතු  කරමින්  සිටියේය. මෙම  පිප්‍රහ්වා සර්වඥ  ධාතු  සොයාගත්  බවට Peppe  නිවේදනයක්  නිකුත්  කර  සති   2 කකට  පසු  බුරුම  ආණ්ඩුව  මගින්  Fuhrer ගේ  ස්වාමියා වන  ඊසාන  දිග  පළාතේ  ආණ්ඩුකාරවරයාට ලිපියක්  යවමින්   අනාවරණය  කරන්නේ   Fuhrer විසින්   1896  සිට  1898 දක්වා  කාලය  තුල  හොර  බුද්ධ  ධාතු  ගනු   දෙනුවක්  U Ma භික්ෂුව සමග  කර  ඇති  බවය. මෙහි  දී  මතක  තබා  ගත  යුතු  දෙය  නම්  බුද්ධ  ධාතු  හමු  වන්නේ  1898 දීය, එහෙත්  Fuhrer බුරුමයේ  U Ma භික්ෂුවට  1896 බුද්ධ  ධාතු  යැවුයේ  කෙලෙසද  යන්නය. දැන්  U Ma භික්ෂුව  සහ  Alois Fuhrer අතර  බුද්ධ  ධාතු  ගනු  දෙනු   සිදු  වූ   කාලයේ   සිදු  කල  ලිපි  ගන  දෙනු  විස්තර  බලමු .

1896     සැප්තැම්බර්  22, -  ශ්‍රාවස්ති  වලින්  හමුවූ  සර්වඥ  ධාතු  U Ma හිමිට  එවීම සඳහා  කටයුතු කරන බව  මෙම  ලිපියෙන්  Alois Fuhrer සඳහන්  කරනු  ලැබේ .  
(ශ්‍රාවස්ති වලින් කැනීම් වලදී සර්වඥ ධාතු හමුවී නැත.)

1896    නොවැම්බර්  19  -   තමා  විසින්  ඊයේ  බුදුන්ගේ  ධාතු  එවූ  බවත්  ඒවා  කපිලවස්තුවේ   ශාක්‍යවංශික   නෑදෑයන්   විසින්  කරන  ලද  ස්තුපයක  තිබී  සොයා  ගත්  බවත්  දැක්වේ . මෙම  ධාතු  සොයා  ගත්තේ  1896 දී   තමන්  විසින්  බව  Fuhrer එම  ලිපියේ  සදහන්  කරයි. මෙම ධාතු සොයාගත්තේ බුදුන්ගේ කපිලවස්තු නෑදෑයන් විසින් බුදුන්ගේ ආදාහනයෙන් පසු එම ධාතු නිදන් කරන ලද ස්තුපයක තිබීය. මෙම  ධාතු  එවන්නේ  එම  ධාතු  හමුවූ  පැණි ගලින් (soap stone) සාදන ලද මංජුසාව  සමග  බව  එහි  දැක්වේ. මෙසමගම  එම  ස්ථානයේ  තිබී  සොයාගත්  පැරණි  ලිපියද  මේ  සමග  එවන  බවත්  එහි  පරිවර්තනයක්ද   U Ma භික්ෂුව සදහා   පිළියෙළ  කරනු  ලබන බව Fuhrer මෙම ලිපියේ සදහන් කරයි. (එහෙත්1898 වන විටත් බුදුන්ගේ  ධාතු සොයා තිබුනේ  නැත. මෙයද Fuhrer ගේ මුසාවකි. මෙම ලිපිය U Ma භික්ෂුවට යවන්නේ පිප්‍රහ්වා හි බුදුන්ගේ ධාතු සොයා ගන්නට වසර 1 සහ මාස 2ක කාලයකට පෙරය. ඉන් වසර 1 සහ මාස 2ක් ගියතැන ඉහත ලියුමේ සදහන් ආකාරයටම Peppe විසින් පිප්‍රහ්වා ස්තුපයේ  තිබී බුදුන්ගේ ධාතු පැණි ගලින් (soap stone) සාදන ලද මංජුසාවක තිබී සොයා ගැනීමත් එම මංජුසාවේ කපිලවස්තුවේ නෑදෑයන් ගැන සදහන්ව තිබීමත්
ආශ්චර්ය ජනක සිදුවීමක් නොවේද?
1897, මාර්තු 6,- මෙම ලිපියේ දැක්වෙන්නේ U Ma විසින් ඉන්දියාවට පැමිණීමට අදහස් කර ඇති බැවින් එසේ පැමිණෙන තෙක් බුදුන්ගේ ධාතු තමා සන්තකයේ තබා ගන්න බව Fuhrer විසින් ලියා තැබීමයි
1897 ජුනි 23 - මෙහිදී Fuhrer සදහන් කරන්නේ වටිනා බුද්ධ ධාතුවක් U Ma වෙත එවන බවය.

1897 අගෝස්තු 29 -මෙයින් Fuhrer සදහන් කරන්නේ සැබෑ බුද්ධ දන්ත  ධාතුවක් සමග තවත් බුදුන් ගේ  ධාතු එවන බවය.


1897 සැප්තැම්බර් 21-  Fuhrer විසින්  U Ma භික්ෂුවට බුදුන්වහන්සේ ගේ හකු ධාතුවක් යවනු ලබන අතර එය කපිල වස්තුවේ ස්තුපයේ තිබී සොයා ගත් බවත් එය සුද්ධෝදන රජු ජීවත් වූ ස්ථානය බවත් Fuhrer කියනු ලැබේ. මෙය සත්‍ය ධාතුවක් බවත් ඒ ගැන සැකයක් තබා ගත යුතු නැති බවත්. අනෙක් ධාතුත් ළඟදීම එවන බවත්ය.
1897 සැප්තැම්බර් 30-  Fuhrer  අසෝක රජගේ ලිපියක් කියා හොර ශිලා ලිපියක්  ලියා යවයි. තව ටික කලකින් ගෞතම ශාක්‍ය මුනිගේ ධාතුද එවන බවද එහි  ලියයි.

1897,  දෙසැම්බර් 13 - Fuhrer මෙහිදී සදහන් කරන්නේ  U Ma විසින් ඔහුට එවන ලද රිදී පෙට්ටිය නැවත එවන බවත් ඒ සමග තවත් ගෞතම බුදුන්ගේ ධාතු එවන බවත්ය. තමා දැන් සිටින්නේ නේපාලයේ කපිලවස්තුහි Tarai වල බවත් තව දුරටත් මෙම ලිපියේ සදහන් කරයි. මේ තාක් ධාතු සහිත මන්ජුසාවන් 3 ක්  සොයා ගත් බවත් ඒවායේ බුදුන්ගේ නියපොතු, කෙස් , සහ ඇට තිබුණු බවත් සදහන් කරයි. මෙම සියලු වටිනා ධාතු මාර්තු අග මාසයේ එවන බවත් ලියා ඇත.
Alois Fuhrer විසින්  තමා  රවටන  ලද  බව  U Ma භික්ෂුව  විසින්  අවබෝධ  කරගන්නා   අතර  එම  භික්ෂුව  විසින්  මේ  බව  දන්වා  විදුලී  පණිවිඩයක්  එවනු  ලබයි. මේ  අතර  බුරුම  රජයද  මේ  සදහා  මැදිහත්  වන  අතර  Fuhrer ගේ  මෙම  වංචාව  දන්වා Fuhrer ගේ  ස්වාමියා වන  ඊසාන  දිග  පළාතේ  ආණ්ඩුකාරවරයාට ලිපියක්  එවනු  ලබයි. මෙම  බුරුම  රජයේ  ලිපිය  සහ  U Ma ගේ  විදුලි  පණිවිඩය  ලැබී  සති  2 ක කට  පසුව  නැවතත්  Fuherer විසින්  U Ma ට  1898  පෙබරවාරි  16 දින  ලිපියක්  යවයි. මේ  වනවිට  W.C. Peppe කපිලවස්තු  පිප්‍රහ්වා  බුදුන්ගේ   ධාතු  සොයා  ගත්  බවට  ප්‍රකාශ  කර  සති  3 කි .

1898 පෙබරවාරි  16  - මේ  ලිපිය  Fuhrer ලියන්නේ  කපිලවස්තු  කෑම්ප්  එකේ  (Sagarwa) සිටය.  මා  විසින්  මෑතකදී  එවන  ලද  බුද්ධ  දන්ත   ධාතුව  ගැන  අබෞද්ධයන්  සැක  පහල  කිරීම  පුදුමයක්  නොවේ . එය  සාමාන්‍ය  මිනිසෙකුගේ  දතකට  වඩා  වෙනස්  බව  ඇත්තකි .  (මෙය  අශ්ව  දතක්  බව  පෙනේ ). එහෙත්  ඔබ  දන්නා  පරිදී  බුදුන්  සාමාන්‍ය  කෙනෙකු  නොවේ.  ඔබේ  ලිය  කියවිලි  වල  සදහන්  වන  පරිදී  බුදුන්  ගේ  උස  අඩි 27 කි . ඒ  නිසා  බුදුන්ගේ  දත්  සාමාන්‍ය  මිනිසුන්ගේ   හැඩයම  නොවිය  හැකිය. මේ  දත  සොයා  ගත්  පෙදෙස  දැන්  කැලයකින්  වැසී  ඇත. මෙම  දත  සමග  තිබී  මා  විසින්  සොයා  ගත්  පැරණි  ශිලා  ලේඛනයේ  කොපියක්ද    එවන්නෙමි.  මෙහි ශිලා  ලේඛනයේ    සදහන්  කර  ඇත්තේ    ඔබට  එවූ  එම  බුදුන්ගේ  දත  උපගුප්තගේ  තෑග්ගක්  බවය. උපගුප්ත  අසෝක  රජගේ ගුරුවරයා  බව  ඔබ  දනී . අසෝක  කි .පු . 250 දී  සිටි  ඉන්දියාවේ  අධිරාජ්‍යයාය. අසෝක  අධිරාජයාගේ  කාලයේ  මෙම  දත  බුදුන්ගේ  ධාතුවක්  ලෙස  විශ්වාස  කරන  ලදී . මගේ  අදහස  නම්  මෙය  බුදුන්ගේ  සත්‍ය  දතක්  බවය .

මෙසේ  Fuhrer ගේ  වංචාවන්  එළිදරව්  වන්නට  පෙර   Fuhrer විසින්  ඔහුගේ  Progress Report එකේ  ලියා  දක්වන්නේ   කපිලවස්තුවේ  සගරවා  හි  තිබී  ධාතු  සහිත  මන්ජුසාවක්  සහ   මහානාම  (එනම්  සුද්දෝධන  රජුගෙන්  පසු  රජකමට  පත්වුණු ) විසින්  කරන  ලද  ස්තුපයක්ද  ඔහු විසින්  සොයා  ගත  බවය.  මෙම  මංජුසාවේ  ශාක්‍ය  වංශිකයන්  17 දෙනෙකු  ගේ  නම්  කොටා  ඇති   බව  දක්වන  ඔහු  එම  17 දෙනාගේ  නම්  ද  ලැයිස්තුගත  කරන  ලදී . මෙම  මංජුසාවේ  ලියා   ඇති  අකුරු  අසෝක  රජුට  පෙර  ලියන ලද අක්ෂර  බවටද  කරුණු  ඉදිරි  පත්  කරන  ලදී.

එහෙත්  Fuhrer විසින්   Ma භික්ෂුවට  කරන  ලද  වංචාව  බුරුම  රජයේ  මැදිහත්  වීමත්  සමග  එළිදරව් වෙද්දී   ඉහත  සදහන්  Progress Report එකේ  වාර්තාවන්ද ,  ගල  උඩ  බළලා  පැහැරුවාක්සේ  සියල්ල  එළිදරව්  වන්නේ  මේ  වංචාව  සම්බන්දයෙන්  පරීක්ෂණ  පැවැත්  වීමත්  සමගය .
 

Fuhrer ගේ  මෙම  වංචාව  සොයා  බැලීම  සදහා  V.A. Smith මහතාව  ලක්නව්  කෞතුකාගාරයේ   Fuhrer ගේ  කාර්යාලයට   පත්  කරනු  ලැබේ . Smith මහතා  පරීක්ෂණ  වාර්තාවේ  සදහන්  කරන්නේ  නේපාලයේ  ශාක්‍ය   වරුන්  ගැන  සදහන්  වන  මංජුසාවේ  කොටා  ඇති  ලේඛනය   ලජ්ජා   නැති  හොර  ලිපියක් බවය .  මේ  එලිදරව්වත්  සමගම  Fuhrer වහාම  රැකියාවෙන්  අස්වනු  ලැබේ . ඊලග  වසරේ  1899 දේ  Dr Hoey  සහ  Wadell, Fuhrer මෙම  ධාතු  සොයා  ගත  නේපාලයේ  Tarai වල  සංචාරය  කරන  අතර මෙම දෙපල පවසා ඇත්තේ Fuhrer මහා  පරිමානයේ  බොරු  කියා  ඇති  බවය . ඔවුන්ගේ අදහස පුද්ගලයකු  (Fuhrer) විසින්  ඉතා  අශෝභන  ලෙස  තක්කඩි  නිර්මාණයක්  මෙහි   කර   ඇති  බවය . ඉහත  සදහන්  Fuhrer   නම්  තක්කඩිකම්  කර  ඇති   තැනැත්තා  අන් කවුරුන්   හෝ  නොව  නේපාලයේ  බුදුන්  උපන්නා  බවට  ලියවුන  සෙල්ලිපිය  ඇතුළු  නේපාල  පුදබිම  සොයා  ගත්   තැනැත්තා  බව  හොදින්  මතක  තබා  ගන්න . බුරුම  රජය  මැදිහත්  නොවුනානම්  අදටත්  කපිලවස්තු  සරගවා සර්වඥ   ධාතු  වලට  වැදුම්  පිදුම්  කරන්නේය.  එහෙත් අදටත් පොත පත නොකියන බොහෝ  දෙනා මේ ශාකයන් ගැන ලියා ඇති ලිපිය බොරුවක් බවත්  Fuhrer විසින්ම ලියන ලද්දක් බවට නඩු විභාගයේදී ඔප්පු වී ඇති බවත් නොදනිති.
මේ  අනුව  1898 දී  පළමු  වරට  සගර්වා  සහ  පිප්‍රහවා  වලින්  සර්වඥ  ධාතු  සොයා  ගන්නේය . මෙම  සොයා  ගැනීම්  2 කම  සිදුවන්නේ  එකම  මාසයක්  ඇතුළතය . මෙම  සොයා  ගැනීම්  කල  දෙදෙනාම  පවසා ඇත්තේ අසෝක  කාලයට  පෙර  ලියවුනු  අක්ෂර  සහිත  ධාතු  මංජුසා  කපිලවස්තුවෙන්  සොයා  ගත්  බවය . මෙම  ස්ථාන  2 කේම  මංජුසා  වල  තිබී  සොයා  ගන්නා  ලද  දේ   මීට  පෙර  හෝ  ඉන්පසුද  සොයා  ගෙන  නැත්තේය .  බුරුම  රජයට  පින්සිදුවන්නට  සගර්වා  හි   වංචාව  එලිවන්නේය. පිප්‍රහ්වා ධාතු සොයාගත් Peppe සහ සගරවා ධාතු සොයා ගත් Fuhrer  නිරන්තරයෙන් ගන දෙනු කල බව ලිපි ලේඛන වලින් හෙළි වී ඇත්තේය.
දැන්  අපේ  අවධානය  යොමුවන්නේ  කපිලවස්තුවේ  පිප්‍රහ්වා  සර්වඥ  ධාතු (1898 සොයාගත්)  ගැනය .
මෙම  පිප්‍රහ්වා  ධාතු  සොයාගත්  බවට  නිවේදන  නිකුත්  කරන  කාලයේ සියමයේ  ඔටුන්න  හිමි  කුමරු , ජිනවරවංස  ඉන්දියාවේ  සංචාරය   කරමින්  සිටියේය . මෙම  කාලයේ  ඔහු  මහණවී  සිටියේය . (සැම පිරිමියෙක්ම  ටිකකලකට  හෝ  මහනවීම  සියමයේ  සිරිතකි ). පිප්‍රහ්වාහි   මෙම  සර්වඥ  ධාතු  සොයා  ගත්  බව  දැනගත්  සියමේ  රජකුමරු  එම  සර්වඥ  ධාතු  සියම්  රටට  ගෙනයාම  සදහා  තම  අදහස  ඉදිරිපත්  කළේය. රජකුමරු  ගේ  ඉල්ලීම  සලකා  බැලූ  අචාර්ය  Hoye මහතා  ඉන්දියානු  රජය  විසින්  තම  හොදහිත  අසල  වැසි  බෞද්ධ  රටවල්  වෙත  පෙන්වා  එම  ඉල්ලීමට  ඉඩදිය  යුතු  බව පැවසීය. එහෙත්  ඊසානදිග  පළාත්  ආණ්ඩුවේ  වැඩ  බලන  ලේකම්  V.A.Smith මහතා  පවසන  ලද්දේ  බෞද්ධ  ලෝකයා  විසින්  මේගැන  බලවත්  උනන්දුවක්  දැක්විය  හැකි  බවත් , සියලු  බෞද්ධ  රටවල්  මෙම  ධාතු  බෙදා  ගැනීම   සදහා  කැමැත්ත  පල  කරනු  ඇති  බවය.

1904 දී  නැගෙනහිර  පුරාවිද්‍යා  කැනීම්  කවයේ  කටයුතු  භාර  පාලකවරයාවන  වන  ආචාර්ය  Theodor Bloch ලියා  දක්වන්නේ පිප්‍රහ්වා  වලින්  සොයාගත්  ශාකයන්  විසින්  තැන්පත්  කල  බවට  කියන  ධාතු  සම්බන්දයෙන්  සැකයක්  පවතින  බවය . එම  පිප්‍රහ්ව  පෙදෙසේ  තිබී  සොයාගත්  සියම්  රජුට  දුන්  ධාතු  තමා   විසින්  කල්කටාවෙදී  දුටු  බවත්  ඒවා  මගේ  දැනුම  අනුව  නම්  මිනිස්  ඇට  කැබලි  නොවන  බවය. ආචාර්ය  Bolch කල්කටා  ඉන්දියන්  කෞතුකාගාරයේ, පුරාවිද්‍යා  අංශය  භාර  අධ්‍යක්ෂක   තනතුරද  මෙම  යුගයේ  හෙබවීය . මෙම  බලවත්  චෝදනා  ආචාර්ය  Hoey ඉදිරිපත්  කරන්නේ  පුරාවිද්‍යා  පිළිබද  ඔහු  ගේ  පෞද්ගලික  අත්දැකීම්  මත  පිහිටා  පමණක්  නොව  එම  කෞතුකාගාරයේ  සත්ව  විද්‍යාඥවරගේ   දැනුමද  අනුවය . මෙම  කල්කටා  කෞතුකාගාරය  එම  යුගයේ  ආසියාවේ  තිබුණු    ශ්‍රේෂ්ටම  කෞතුකාගාරය  ලෙස  සැලකීය .
පිප්‍රහ්වා  සොයා  ගැනීම්  වලින්  Peppe විසින්  දතක්  තමා  සන්තකයේ  රදවා  තබා   ගත්  අතර  මෙම  දත  Charles Allen මහතා  ලන්ඩන්  වල  Natural History කෞතුකාගාරය  වෙත  පරීක්ෂණයක්  සදහා   රැගෙන  ගියේය . මෙම  කෞතුකාගාරයේ  පාෂාණිධාතු විද්‍යාඥයින්  (palaeontologists)  සනාත  කර ඇත්තේ  එය  ඌරකුගේ  ඇබරුම්  දතක්  බවය .  මෙම පිප්‍රහ්වා ධාතු තායිලන්තයේ Wat Saket  පන්සලේද,  රැන්ගුන් හි Shwe Dagon    දාගැබේද,  ලංකාවේ අනුරාධපුරයේද , ජපානයේ Nittaiji  පන්සලේද ,  තැන්පත් කර ඇති බැවින් බෞද්ධ ජනයා සියවසකට අධික කාලයක් තිස්සේ පැරණි ඌරකු ගේ ඇට කැබලි වලට වදිනවා විය හැකිය.
ධාතු තිබු භාජනය සම්බන්දන්ධයෙන්ද ඉදිරිපත් වන්නේ පරස් පර විරෝධී අදහස්ය.  Peppe පවසා  ඇත්තේ කරඩුව    මැටියෙන්  පිරී  තිබුණු  බවත්  එහි  ඔබ්බවා  පබළු , ක්‍රිස්ටල් , රන්  ආභරණ,  තරු  යන්නදියද  තිබුණු  බවය. Pioneer පුවත්  පතට  ධාතු  සොයාගත්  මුල්  දිනවලදී  ප්‍රකාශ  නිකුත්  කරන  Peppe පවසා  තිබුනේ  ආභරණ  සහ  ධාතු  අඩංගු  මංජුසා  ඉතා  හොදින්  ආරක්ෂා වී  තිබු  බවය. පසුව  ඔහු  විසින්ම   පවසා  ඇත්තේ  මෑතකදී  කල  ඒවාද  විය  හැකි  බවය . Smith සහ  Fuhrer, Peppe ගේ  මෙම  සොයාගැනීම්  බලන්ට   ගිය  අතර  ඒවා  කුඩා  පෙට්ටගමක  දිරා  ගිය  ලී  පෙට්ටියක  තිබුණු  බව  මෙම  දෙදනා  පවසන  ලදී . සියමයට  මෙම  ධාතු  භාර  දී  ඇත්තේද  මේ  දිරාගිය   ලී  ද්‍රව්‍යත්  සමගය . 

ලේඛනයක්  සහිත  1898 සොයාගත්  පිප්‍රහ්වා  මංජුසාව  කල්කටා  කෞතුක ගාරයේ  ඇත්තේය . මෙහි ඇති  අකුරු  ඉතා  නොසැලකිල්ලෙන්  ලියා  ඇති  අතර  සමහර  අක්ෂර  ලිවීමේ   දෝෂ  වලින්  යුක්තය . මෙහි  මෙතෙක්  ඒ  ගැන  ලියවුන  කිසිම   වාර්තාවක  සදහන්  වී  නොමැති   අක්ෂර  කිහිපයක්  එහි  පියනේ   ඇත්තේය . මෙම  ලිපියේ  ඇත්තේ  සකියානම්  වචනය  මිස  සකියා  වචනය  නොවේ . එහෙත්   මේවා  පිටපත්  කිරීමේදී  අවසන්  අකුරු  දෙක  ඉවත්  කර  තිබේ. සකියානම් යන වචනය මේ අනුව සාක්ය කියා ගෙන ශාකය වරුන් ලියා ඇති බවට ගෙන තිබේ.

Asoka and the Buddha relics නමින්  එදවස  සිටි   Rhys David නම්  පාලි භාෂා විශේසඥ සහ  පුරාවිද්‍යාගවේෂකවරයා  JRAS (UK) සගරාවේ   Peppe  කපිලවස්තුවේ  පිප්රහ්වා  වලින්  සොයා ගත්  සර්වඥ  dhaathu ගැන  ලියා  ඇත්තේ  මෙලෙසය .

ඉතා  පරිස්සමින්  Peppe විසින්  කැනීම්  කර  ඇති  බැවින්  එයින්  ස්තීරවන්නේ  පිප්‍රහ්වා  ස්තුපය  Peppe  විසින්  විවුර්ත  කර  බලන්නට  පෙර  වෙන  කිසිවකු  හෝ  එය  විවුර්ත  කර  නැති  බවය . මෙහි  ඇති  හොර  ලිපියේ  තර්කය,   සිතා  ගත  නොහැකි  තරම්ය.  මෙම  පිප්‍රහ්වා  ස්තුපය  සහ  එහි  නටබුන්   අදහස්  කරන   දේ මෙය  නොවේනම්  මේවා  මොනවාද ? මේවා  සැකය , සැබවින්ම  සැක  සහිතය .  මේවා  විශ්වාස  කල  නොහැකි ඒවා බවට කිසිම සැකයක්  නැත  

Piprahwaa හි  ධාතු  සමග  හමුවූ  ආභරණ  සියලල්ලම  වගේ  Peppe විසින්  ලබාදුන්  බව   V. A. Smith මහතා  ඉන්දියන්  රජයට   සහතික  කර  තිබේ . මෙම  භාරදුන්  ආභරණ  අතර  ව්‍යාජ  ඒවා  කිහිපයක්  පමණක්  Peppe විසින්  රදවා  තබාගත්   බව  Smith විසින්   ‘The Piprahwa Stupa’ නම් ලිපියේ  JRAS  සගරාවේ  සදහන්  කර  තිබේ . එහෙත්  Peppe විසින්   ලැබුණු  වටිනා  ආභරණ  වලින් තමා  සන්තකයේ   තුනෙන්  එකක්  තබා  ගෙන  තිබේ. එනම්  කැබලි  360 පමණය.  Sagarwa වලින්  හමුවූ  ආභරණ  වලට  හෝ සොයාගත් දේවලට සිදුවුයේ  කුමක්ද  යන්න  දැන  ගැනීමට  කිසිම  සාක්ෂියක්  අද  නැත .   (බුදුන්  වහන්සේගේ  ධාතු  සොයා  ගත්තා  යයි  කියමින්  ජනතාවගේ  අවධානය   වෙන  අතකට  යොමු  කර  මේ  අය  කරඇත්තේ   වටිනා  භාණ්ඩ  කොල්ල   කෑමය.   Peppe සමග  එකතුවී   Smith ද  ආභරණ  මංකොල්ල  කෑවා   විය  හැක .).

1962 දී  නේපාල  බලධාරීන්  විසින්  ඉන්දියාවේ  ඊසානදිග  පුරාවිද්‍යා  කවයේ  කටයුතු  භාර   Debala Mitra මහත්මිය  නේපාලයේ  Tarai හි  වන්දනා  ගමන්   කටයුතු  වැඩි  දියුණු  කිරීමේ  අදහසින්  එම  භුමියේ  ගවේෂණ  කටයුතු  සදහා   ආරාධනා  කළේය. නමුත්  Mitra ගේ වාර්තාව  1969 දී  එලිදැක්වෙන්නේ  Tarai ගැන බොහෝ  විවේචන  ඇතිවය. එහෙත්  නේපාලය  එම  සොයාගැනීම් වාර්තාව  ප්‍රසිද්ධ  කිරීම  ප්‍රතික්ෂේප  කළේය.  1971 දී  පලකල  Mitra ගේ   ‘Buddhist Monument’ නම්  පොතේ  කපිලවස්තු  නම්  ශීර්ෂයට  ඇමුණුමක් (appendix ) එකතු කරමින් සදහන් කර   ඇත්තේ  1898   ලේඛනය (Peppe සර්වඥ ධාතු හොයාගත් මංජුසාවේ ලියා ඇති ලේඛනය.) පිප්‍රහ්වා යනු  කපිලවස්තු  බවට  විශ්වාස  කිරීමට  ඉඩ  සලසන  බවය .  පිප්‍රහ්වා  පුදබිමේ  කැනීම්  කටයුතු  වඩාත්  තීව්ර  කළහොත්   කපිලවස්තු  බවට   හෙළිදරව්  කර ගැනීම    සදහා   අවැසි  වන  සීල්  හමුවන  බවය . එසේ හමුවුවහොත්   කපිලවස්තු  යනු  පිප්‍රහ්වා ද  නැත්නම්  වෙන   තැනක්  ද යයි  හෙළි  කර ගත හැකිවන  බවය .

ඉහත   සදහන්  Delba Mitra ගේ  ඊසාන   දිග  පුරාවිද්‍යා  කවයේ   පුරාවිද්‍යාඥයකු  වන  K . M . Srivastava අප්‍රමාදව  ප්‍රකාශ  කර  ඇත්තේ  1898 දී  Peppe විසින්  පිප්‍රහ්වා  කැනීම්  කල  ස්ථානයේ   ඊට   පහලින්  තමා  කැනීම්  කල  බවත්  එහි  දී  ඔහු  මුල්  යුගයේ   මැටි  ස්ථුපයක්  සොයා  ගත්  බවය . ඒ  අනුව  ඔහු  ඇට  කැබලි  සහිත  මන්ජුසාවන් ,  කපිලවස්තු කියා ලියවුනු සීල් ද සොයා  ගත්  බවත් සදහන් කර සිටියේය  . Srivastava ට  අනුව  Peppe කිසිම  වගවිභාගයක්  නැතිව  1898 කැනීම්  කර  ඇත්තේය . එමනිසා  1898 Peppe සොයා  ගෙන  ඇත්තේ  සැබෑ  සර්වඥ  ධාතු  නොවය. 1898 සොයාගත්  මංජුසාවේ  ලියා  ඇති  ලිපියේ  පෙන්නුම්  කර  ඇත්තේ  වඩා  පහලින්  තමා  විසින්  සොයා  ගත් සර්වඥ  ධාතු  ගැන  වියයුතු  බව ඔහු පවසා ඇත්තේය. එහෙත්  මෙම  මංජුසා  මත  කිසිම  දෙයක්  ලියා  නොතිබුණි. මීට පෙර මෙහි කැනීම් කල Peppe ට  හෝ  P. C. Mukherji ට කවදාවත් කපිලවස්තු නම ගැසූ සීල් හමුවී නොමැත. එයද Srivastava ගේ අද වනතුරුත් ස්වාධීන පරීක්ෂණයකින් ඔප්පු කර නැති වංචාවකි . අපි  අද  රටපුරා  රැගෙන  ගොසින්  වදින්නේ   ඉන්දියාවෙන්  ගෙනා  මේ Srivastawa  සොයා ගනු ලැබූ ධාතු  වලටය .

K. M. Srivastava ගේ   මෙම  ප්‍රකාශ  සම්බන්දයෙන්  ඉතා  දැඩි  විවේචනයන්  එල්ල  කරන  විශිෂ්ට  පුරාවිද්‍යාඥයකු  සහ  ඉතිහාඥයකු   වන  Herbert Hartel මහතා  පවසාසිටියේ   Srivastava සොයා  ගත්තේ  බුදුන්ගේ  ධාතු  බව  ස්ථීර  ලෙස  සනාත  කරන්නට  සාධක  නැති  බවය. Srivastava ගේ  මෙම  තර්ක  නොබිදිය  හැකි  තර්කයක්  නොවන  බවය  එනම්  බිදිය  හැකි  තර්කයක්  බවය . එනිසා   Hartel මහතා පවසා  ඇත්තේ  මේ  වැදගත්  කාරනාව  සම්බන්දයෙන්  විද්‍යාත්මකව  සොයා  බලා  පමා  නොවී  විද්‍යාත්මක  නිවැරදි  කිරීමක්  කලයුතු  බවය .

ඉන්දියාවේ කෞතුකාගාරයේ Sirivastava ගේ උපදෙස් මත පිප්‍රහ්වා ස්තුපයේ අනුරුවක් තබා ඇති අතර එය සැබෑ පිප්‍රහ්වා ස්තුපයට වඩා හාත්පසින් වෙනස්ය.

පිප්‍රහ්වා වංචාව සම්බන්ධයෙන් ලන්ඩන්හි සම්මන්ත්‍රනයේදී  වාර්තා ඉදිරිපත් කල Phelps මහතා විසින් 1994 ඉන්දියාවේ දිල්ලි කෞතුකාගාරය නැරබීමට ගිය අතර   එහි දී කෞතුකාගාරයේ බෞද්ධ පුරාවස්තු භාර අධිකාරිවරයා වන  E .  Dawson මහතා ගෙන් 1898 දී Peppe විසින් සොයාගෙන  පසුව සියමට භාර දුන් පිප්‍රහ්වා ධාතු ගැන විමසනු ලැබුවත් Dawson හෝ එහි නිලධාරීන් කිසිවකු ඒ සම්බන්දයෙන් කිසිවක්  දැන සිට නොමැත. මෙම සාකච්චාවේදී Phelps විසින් Srivastawa විසින් 1972 සොයා ගත් ධාතු වල සත්‍ය අසත්‍යතාවය සොයා බැලීම සදහා පසු කලක රජීව් ගාන්ධි මහතා කොමිසමක් පත් කල බව පවසා සිටියේය. එම තොරතුර තමාට කීවේ නේපාලයේ මුල්පෙළේ පුරාවිද්‍යාඥයෙකු  වන Krishna Rijal  බවත් තව දුරටත් Phelps කියා සිටියේය. එම කොමිෂන් වාර්තාවේ දී කුමක් හෙළිදරව් වුයේද යයි Phelps ඇසූ පැනයට කෞතුකාගාරයේ  එක්‌ නිලධාරියෙක් පවසා ඇත්තේ එම කොමිෂන් සභාවේ සාමාජිකයෙක් වූ  මහාචාර්වරයෙක් එම කොම්ෂන් වාර්තාවේ එය බොරුවක් බව සනාත කර ඇති බවත් එය බුදුන්ගේ ධාතු නොවන බවත්ය. මෙම ප්‍රකාශය නිකුත් වීමත් සමග කෞතුකාගාරයේ එහි සිටි සියලුම නිලධාරීන් මවිතයට පත්ව තිබේ . අද අපි මේ දිනවල වදින්නේ මේ ධාතු වලටය. මේ දක්වා ඉන්දියාව මෙම වාර්තාව හෝ මෙම සර්වඥ ධාතු සම්බන්දයෙන් ස්වාධීන පරීක්ෂාවක  වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කර නොමැත.  අද ලෝකයේ  බොහෝ විද්වතුන් මේ දක්වාම බොරු කියා මිනිසුන් ලවා මෙම සර්වඥ ධාතුන් වැන්දවීම සම්බන්දයෙන් ඉන්දියාවට දෝෂාරෝපණ එල්ල කරමින් පවතී. බොහෝ දෙනා දන්නේ සොයා ගත දේ ගැන පමණි. එහෙත් මේවායේ සත්‍ය අසත්‍ය බව සෙවීමට ස්වාධීන පරීක්ෂණ පැවැත්වූ බව හෝ එහි වාර්තා ප්‍රතිපල හෝ දන්නේ නැත. සොයා ගනු ලැබූ  දෙය සත්‍ය යයි සිතමින් ජීවත් වෙති.  ඉන්දියාන්නුවන් වැඩිපුරම හින්දු ජාතිකයන්ය. බුදුන්වහන්සේ ගැන හැගීමක් ඔවුන්ට නැත. මෑතකදී අඩි 18 ක් උස මිනිසකු ගේ ඇට සැකිල්ලක් සොයා ගත්තා කියමින් ලොවක් මුලා කරන්නට තැත් කලේද මෙම ඉන්දියාවමය.

සර්වඥ ධාතු කියා බෞද්ධයන්ට ඌරු ඇට වදින්නට සැලැස්සු Peppe හොයාගන්නට බැරි ලෙඩක් සැදී කතාකර ගන්නටවත් බැරිව වසර 7 පමණ කාලයක් අසීමිත ලෙස විඳවා මිය ගියේය. මිනිසුන්ට වදින්නට සැබෑ සර්වඥ ධාතු සොයා දුන්නානම් එසේ වෙනවාද? කරපු අකුසලය දිට්ටධම්ම වේදනීය කර්මයක් ලෙස පඩිසන් දුන්නේ එසේය.

Peppe ගේ මෙම වංචාවට සහයෝගය දක්වමින් සගරාවලට වාර්තා සැපයූ  J .G. Buhler 1898 ආගිය අතක් නැතිවිය. ඔහු බෝට්ටුව පෙරලී දියේ  ගිලී මලාද නැතිනම් සියදිවි හානිකර ගත්තාද යන්න කිසිවෙක් හෝ අදටත් නොදන්නේය.

Siriniwasta විසින් 1972 සොයා ගත් සර්වඥ ධාතු  බොරුවක් ලෙස විද්වතුන් කියද්දී ඒවා නැසුනාක් සිට ඒවාට වන්දවන්නට ඉඩ සැලසු ගාන්ධි පවුලට වුයේ මොකක්ද? සහාසිකයන් අතින් ඝාතනය වීමය. මොරාජ් දේශායිට අගමැති තනතුරත් නැතිවිය.
අලුත් අලුත් දේ සොයා ගත්තා කියමින් ලෝකයා රැවටීම ඉන්දියාවේ විලාසිතාවකි. පිටරටින් එන ඕනෑම දෙයක් සොයා නොබලා මහා ඉහලින් භාර ගැනීම ලංකාවේ විලාසිතාවකි. එම විලාසිතාවට ගොදුරුවූ ලංකාවේ අයට කිවහැක්කේ ඉන්දියාවෙන් සොයා ගත් ධාතු සම්බන්ධයෙන් බොහෝ ආන්දෝලන පැන නැගී ඇති අතර ඒ සම්බන්ධයෙන් වාර්තා ගණනාවක් ජාත්‍යන්තරයේ පවතී. එහෙත් ලංකාවේ තිබු ධාතු සම්බන්ධයෙන් එවැන්නක් ලියවුනු  බවට සාක්කි නැති බවය.

 

 

පළවැනි(01) රුපයේ ඇත්තේ 1898 පිප්‍රහ්වා ස්තුපයේ තිබී සොයා ගනු ලබන මන්ජුසාය . මෙම photos රැගෙන ඇත්තේ 1898 දීය.

දේවැනි(02) රුපයේ ඇත්තේ 1898 පිප්‍රහ්වා ස්තුපයේ ලිපියක් සහිතව සොයා ගනු ලබන මන්ජුසාවය. මෙම photos රැගෙන ඇත්තේ 1898 දීය.

මෙහි තුන්වන(03) රුපයෙන් පෙන්වන්නේ එම මංජුසාවේ 'කි' සහ 'ති ' යන   අකුරු නොසැලකිල්ලෙන් ලියා ඇති ආකාරයය. 04 වෙනි සටහනේ ඇත්තේ එම අකුරු නිවැරදිව ලියන ආකාරයය.

පස් වැනි(05) රුපයේ ඇත්තේ  Sirinastawa කෞතුකාගාරයේ තබා ඇති  පිප්‍රහ්වා ස්තුපයේ ආකෘතියයි. හයවැනි රුපයේ ඇත්තේ පිප්‍රහ්වා ස්තුපයේ සැබෑ රුපයයි.

(01)

(02)

(03)

(04)

(05) 

(පරිවර්තනය,පෙලගැස්ම,සැකසුම සුභාෂිනි කුමාරි)
ලිපියේ කොටස් උපුටා ගැනීමෙන් වලකින්න. මිතුරන් දැනුවත් කිරීම්(Share) සදහා ලිපියේ link යොදාගන්න